Νικόλαος Λιβανός, Μεταξύ μνήμης και ιστορίας. Οι απαρχές συγκρότησης της ιστορικής αφήγησης στο Άγιον Όρος.
Ημερίδα: Η ιστορική Αφήγηση του Αγιορειτικού Παρελθόντος. Προσεγγίσεις και Αιτούμενα
14.02.2024
09:00-14:00 EET // EIE, Αίθουσα Σεμιναρίων (ισόγειο)
Διοργάνωση: Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών | Τομέας Βυζαντινών Ερευνών
Περίληψη
Σε ό,τι αφορά την ομιλία μου στην ημερίδα με τίτλο "Μεταξύ μνήμης και ιστορίας. Οι απαρχές συγκρότησης της ιστορικής αφήγησης στο Άγιον Όρος" η περίληψη είναι η κάτωθι:
Στις αρχές του 16ου αιώνα εμφανίζεται μια σειρά από διηγήσεις για τις απαρχές ορισμένων μονών και του Άθω συνολικά. Αυτά τα κείμενα, αν και δεν αποτελούν ιστορικά έργα με την αυστηρή έννοια, είναι αφηγήματα που προϋπήρχαν σε προφορική μορφή και καταγράφηκαν την εποχή εκείνη. Αφηγούνται συνήθως κάποιο θαύμα που σχετίζεται με την ίδρυση ή την προστασία μιας μονής. Στόχος των αφηγήσεων είναι να εξηγήσουν το όνομα ή την αφιέρωση μιας μονής ή μιας εικόνας, συχνά μέσω θαυμαστών γεγονότων και συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας ευρύτερης αίσθησης ιερότητας του Αγίου Όρους, αναδεικνύοντας τον ρόλο της Θεοτόκου και τη σχέση της με τον τόπο, είτε τον Άθω συνολικά είτε μία μονή. Ως αποτέλεσμα, τα κείμενα αυτά εμφορούνται από τοπικότητα, και αποτελούν εκφράσεις της συλλογικής μνήμης των μοναχών, καθώς και μέσα διατήρησης και ενίσχυσης των πολλών και διαφόρων κοινοτικών και ατομικών ταυτοτήτων και της κοινής παράδοσης.
Το Άγιον Όρος, φορέας μακράς ιστορίας με σημαντική πνευματική επιρροή και πλούσια πολιτισμική κληρονομιά, αποτελεί αντικείμενο συστηματικής μελέτης ήδη από τον 19ο αιώνα. Η μελέτη αυτή εστιάζει, μεταξύ άλλων, στην πνευματική του παραγωγή, τον πολιτικο-οικονομικό περίγυρο που καθόρισε την τύχη των μονών και των μοναζόντων, τον καθημερινό βίο στις μονές και τα εξαρτήματά τους, τις σχέσεις με την εκάστοτε των μονών με άλλες μονές και τον κόσμο, τον βίο και τη δράση οσίων μοναχών και λογίων πατέρων, και πολλές άλλες εκφάνσεις του βίου των Αγιορειτών. Το ευρύτερο αυτό ιστορικό πλαίσιο του Άθω μάς είναι γνωστό τόσο από τις προσπάθειες των ίδιων να αφηγηθούν το παρελθόν του τόπου τους διαχρονικά, όσο και από τις ιστορικές μελέτες ερευνητών στη νεώτερη και σύγχρονη εποχή, στις οποίες συνεκτιμώνται οι σωζόμενες αρχειακές, φιλολογικές, θεολογικές, επιγραφικές και αρχαιολογικές πηγές. Από τις πρώτες αφηγήσεις των Αγιορειτών για την ίδρυση μονών και θρυλούμενα γεγονότα, έως τη σημερινή ανάπτυξη των αγιορειτικών σπουδών ως αυτονομημένου – πλέον – κλάδου έρευνας, η ημερίδα που διοργανώνει το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών στοχεύει στην έρευνα για τα πρόσωπα, τις εποχές, τις σχολές ιστορικής σκέψης και τις πάσης φύσεως επιρροές πίσω από την ανάπτυξη και εξέλιξη της ιστορικής αφήγησης του αγιορειτικού παρελθόντος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου